โรคไข่นิ่ม หรือโรคไข่ลด Egg Drop Syndrome (EDS) 
     โรคไข่นิ่มหรือโรคไข่ลด เป็นโรคติดเชื้อที่พบในไก่ระยะให้ผลผลิตไข่ โดยพบการลดลงอย่างรวดเร็วของผลผลิตไข่ ไก่ในฝูงจะไม่สามารถให้ผลผลิตได้สูงสุด (peak) และไข่ที่ได้นั้นพบว่ามีรูปร่างลักษณะที่ผิดปกติ โดยพบไข่สีซีด บางครั้งพบไข่ไม่มีเปลือก (ภาพที่ 1) เชื้อที่ก่อปัญหาคือเชื้อ อดีโนไวรัส กลุ่มที่ 3 (adenovirus of group III) รูปแบบการติดต่อของโรคนั้นสามารถแพร่กระจายอย่างช้า ๆจากการสัมผัสกับไก่ป่วยในกรง และสามารถแพร่กระจายอย่างรวดเร็วจากการปนเปื้อนเชื้อในพื้นเล้า

 

ภาพที่ 1 ไข่ปกติ (ซ้าย) ไข่สีซีด และมีรูปร่างผิดปกติ (ขวา)

     อาการเริ่มแรกที่พบคือ การพบปริมาณไข่สีซีดเพิ่มมากขึ้น ตามมาอย่างรวดเร็วด้วยการพบไข่ที่ไม่มีเปลือก และไข่ที่มีรูปร่างผิดปกติ (ภาพที่ 2) ไข่ที่มีสภาพปกติ (ถ้ามีการคัดทิ้งไข่ที่ผิดปกติ)จะไม่ส่งผลต่อความสมบูรณ์พันธุ์และการฟัก การลดลงของผลผลิตไข่จะพบอย่างรวดเร็วหรือยาวนานก็ได้ โดยปกติจะพบประมาณ 4-10 สัปดาห์ และพบว่าผลผลิตลดลงประมาณ 40%

ภาพที่ 2 ลักษณะของไข่ทิ่ผิดปกติ (ไม่มีเปลือก หรือไข่ที่เปลือกผิดปกติ)

     ปัญหาที่พบคือ ไก่จะไม่มีการพัฒนาของรังไข่ และพบการฝ่อของท่อนำไข่ โดยไม่พบวิการของอวัยวะอื่น ๆ การเพิ่มจำนวนของเชื้อไวรัสบนเซลล์พื้นผิวของผนังของท่อนำไข่ทำให้เกิดการอักเสบอย่างรุนแรง และพบความผิดปกติของการสร้างเมือกบนพื้นผิว

     การพบความผิดปกติของผิวเปลือกไข่ (ภาพที่ 3) และการลดลงของผลผลิตไข่เป็นข้อบ่งชื้ของการติดเชื้อโรคไข่นิ่ม

ภาพที่ 3 ลักษณะของไข่ที่ผิดปกติ

     การวินิจฉัยโรค สามารถทำได้โดยการตรวจเลือด และยืนยันผลโดยทำการแยกเชื้อ และพิสูจน์เชื้อ ในบางครั้งไม่พบการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในฝูงที่ติดเชื้อจนกว่าจะอยู่ในช่วงให้ผลผลิตไข่ระหว่าง 50 % และช่วงให้ผลผลิตไข่สูงที่สุดจึงจะพบการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน

(ที่มา: "Diseases of poultry - A colour atlas" - Ivan Dinev& CEVA Santé Animal, 2010)